Kayseri yağlaması və ya qısaca “Şebit”
Türkiyənin Kayseri bölgəsinə xas olan ətli və xəmirli bir xörək növüdür. Bu ləzzətli yemək “filo xəmir”dən hazırlanan çörəklərin, yağlı qiymə qarışığı ilə yumşaldılaraq üst-üstə yığılması ilə hazırlanır. Adətən sarımsaq və qatıqla servis edilir. Şebit yağlaması böyük qabda hazırlansa da, boşqaba qoyulmuş yumru çörəklərin arasına qiymə və ət qoyularaq hazırlanır. Yağlı yeməyin reseptinə keçməzdən əvvəl bu yeməyin yarandığı bölgənin, yəni Kayseri bölgəsinin tarixindən danışaq.
Roma İmperiyası və Kayseri
“Kayser” və ya “Sezar” İslam ölkələrində Roma və Şərqi Roma (Bizans) imperatorlarına verilən Sezar (yun. kaisar) titulunun formasıdır. Mehmeddən başlayaraq Osmanlı Türk sultanları
rəsmi rütbələri arasında “Kayser-i Rum” (Yunanca Kayser) titulundan istifadə edirdilər. Kayserinin köhnə adı “Mazaka”, daha sonra “Eusebia” idi. Ərəblər bu yerdən “Sezariye” kimi istifadə edirdilər. Şəhər VII əsrdə ərəb qoşunları tərəfindən fəth edildikdən sonra indiki adını almışdır.
Bu adın “Kayseri” kimi tələffüzü də bu dövrdə başlamışdır. Bu şəhər Roma İmperiyasının nəzarətinə keçdikdən sonra imperator Tibetius bu şəhəri qurmuşdur. Ögey atası və sələfi Augustusun xatirəsinə, latınca “imperator şəhəri” mənasını verən “Kayzerea” (Sezaria, Caesarea) adlandırılmışdır. Zamanla “Kaysera” adı ilə tanınmağa başladı. Türklərin bu şəhəri fəth etməsindən sonra “Kayseri” adlandırılmağa başladı.
Lazanya və şebit yağlaması nəzəriyyəsi
Roma (Bizans) dövründə Kayseri bölgəsinin tarixini araşdırarkən, Şebit yağlamasnın oxşar lazanya ilə əlaqəsi olub-olmaması sualı ortaya çıxır. İlk baxışdan, laylı olması və hər iki xörəyin üstünə mal əti qiyməsi və pomidor qoyulması istisna olmaqla bu xörəklərin çox da ortaq cəhətləri yoxdur. Lazanya beşamel sousu, bolonez sousu, pendir, təzə və nazik qaynadılmış makaron xəmiri arasında tavada bişirilir.
Şərqi Roma-Bizansın tamamilə dağılmasından əvvəl nazik xəmirdən hazırlanmış və qat qat olan Şebit yağlamasının və lazanyanın “qohum” olduğunu deyə bilərik.
