Hətta uşaq da bilir ki, bir damla nikotin atı öldürür. Lakin bu fakt siqaret çəkənlərdə o qədər də təəssürat yaratmır… Eyni zamanda tütün tüstüsünün zərəri təkcə bağlılığa səbəb olan nikotindən ( toksimaniya-maddə asılılığının xüsusi bir növü) deyil, qalan hər şey bədənİ məhv edir. Tribunainfo.az rus rus mətbuatına istinadən siqaretin zərələrini təqdim edir :
1.Arsen-“mışyak” davamlı ürək problemlərinə səbəb olan, xərçəngə səbəb olan və bədəndən çıxarılması olduqca çətin olan bir zəhərdir.
2.Formaldehid ilk növbədə tənəffüs sisteminə təsir edən zəhərli kimyəvi birləşmədir. Maraqlıdır ki, formaldehid patoloqlar tərəfindən ölü cəsədləri balzamlamaq üçün istifadə edilən formalin hazırlamaq üçün istifadə olunur. Həqiqətən, nəyi gözləmək lazımdır – bunu yaşayan zaman da başlaya bilərsiniz!
3. Benzol siqaret çəkənlərdə leykoz və digər xərçəng növlərinin əmələ gəlməsinin praktiki olaraq ilk səbəbi olan üzvi maddədir.
4. Siqaretləri meydana gətirən qatranlara qara örtük kimi ağciyərlərdə çökən bərk hissəciklər daxildir.
5. Bəzi radioaktiv maddələr -sezium, radon, qurğuşun-210 və polonium-210 izotoplarıdır (bədəni içəridən “işıqlandırır”).
6.Dəm qazı (karbonmonoksit, CO) orqanizmə daxil olduqda oksigen aclığına səbəb olur, çünki qırmızı qan hüceyrələrinin (eritrositlərin) ağciyərlərdən oksigeni bütün orqan və toxumalara daşıma qabiliyyətini pozur, bu da insanda boğulma və xroniki oksigen aclığına səbəb olur. .
7.Tütün qatranı son dərəcə güclü kanserogendir, yəni xərçəngə səbəb olan bir maddədir.
Siqaret çəkməyin bir çox fəsadları ola bilər, lakin bu asılılığın ən çox görülən fəsadları bunlardır:
xroniki bronxit – qaranlıq mucusun sərbəst buraxılması ilə səhər saatlarında siqaret çəkən bir öskürək;
onkoloji xəstəliklər (aşağı dodaq, traxeya, qırtlaq, ağciyərlər, mədə xərçəngi);
ürək-damar xəstəlikləri (koronar arteriya xəstəliyi, arterial hipertansiyon, damar trombozu və s. ).
Heç vaxt siqaret çəkməyənlər stenokardiyadan 13 dəfə az, infarktdan 12 dəfə az, mədə xorasından isə demək olar ki, 10 dəfə az əziyyət çəkirlər. Əhəmiyyətli faktlardan bir odur k, siqaret çəkən 25-40 yaş arası kişilərdə cinsi aktivlik siqaret çəkməyənlərdən 2 dəfə aşağı olur və kişi sonsuzluğu da siqaretin nəticəsidir.
Sübut edilmişdir ki, siqaret çəkənin ürək döyüntüsü orta hesabla çəkməyənə nisbətən saatda 650 döyüntü yüksəkdir və belə artan işlə belə, ürək hələ də bədəni qan vasitəsilə oksigenlə təmin edə bilmir. Birincisi , ağciyərlərə daha kiçik həcmdə daxil olur, ikincisi , siqaret tüstüsünün tərkibindəki dəm qazı orqanizmdə oksigenin yerini tutaraq, hemoglobinlə daha asan birləşir. Nəticədə beyin, qaraciyər, böyrəklər, ifrazat və reproduktiv sistemlər təsirlənir, xəstələnmə və müvafiq olaraq ölüm halları xeyli artır.
Siqaretin qadın orqanizminə təsiri
Qadın orqanizmi tütünə kişi orqanizmindən daha güclü reaksiya verir. Dırnaqlar və saçlar tutqun və kövrək olur, dişlər tütün tüstüsü ilə tədricən məhv olur və heç bir saqqız ağız qoxusunu aradan qaldıra bilməz. Ancaq siqaret çəkən qadınların ana ola bilməməsi ilə müqayisədə bütün bunlar kiçik və əhəmiyyətsiz görünür. Onların arasında sonsuzluq 42% baş verir, siqaretlə tanış olmayan zərif cinsin nümayəndələri isə yalnız 4% hallarda tibbi səbəblərə görə hamilə qala bilmirlər.
Hamiləlik zamanı siqaretin təsiri: əgər biri siqaret çəkirsə, hər ikisi əziyyət çəkir:
Düşüklərin 96%-i hansısa şəkildə siqaretlə bağlıdır;
hamiləlik dövründə siqaret çəkən analarda ölü doğum riski 1,3 dəfə yüksəkdir;
az bədən çəkisi olan vaxtından əvvəl doğulmuş körpələr siqaret çəkənlərdən 8 dəfə daha çox doğulur;
ana bətnində tütün tüstüsünün təsirinə məruz qalan yenidoğulmuşlarda üz hissəsinin qüsurları (“yarıq dodaq”, “yarıq damaq” və s.) 2 dəfə tez-tez görünür;
Ananın siqaret çəkməsi uşaqlarda hiperaktivliyə, sinir həyəcanlılığına və zehni geriliyə birbaşa təsir göstərir.
Bundan əlavə, reproduktiv sistemin özü də təsirlənir, rahat bir “yuva” dan körpə üçün təhlükəli və narahat bir “sığınacaq” a çevrilir. Nikotinin təsiri altında uşaqlıq nəzarətsiz şəkildə daralır və rahatlaşır və oksigen miqdarı hər gün azalır. Nəticədə, körpə daim boğulur, kiçik ağzı ilə su tutur, ancaq oksigen əvəzinə ananın qanından yalnız karbonmonoksit alır. Ancaq siqaret çəkən qadınlar belə ilk baxışda kifayət qədər sağlam görünən uşaqları dünyaya gətirə bilirlər, ancaq zaman keçdikcə ananın ən azı hamiləlik dövründə imtina etməyi düşünmədiyi bu vərdiş yenə də körpəyə təsir edəcək. Belə uşaqların toxunulmazlığı zəifdir, soyuqdəymədən daha tez-tez və şiddətli şəkildə əziyyət çəkir və onların intellektual inkişafı anaları siqaret çəkməyən həmyaşıdlarından geri qalır.
Siqaretin yeniyetmənin orqanizminə təsiri
Statistikaya görə, hər üçüncü yeniyetmə 15 yaşından əvvəl siqaretlə tanış olur. Üstəlik, onların yarısı üçün bu zərərsiz “zarafat” yetkinliyə qədər davam edən asılılığa çevrilir. Və əgər bir yetkin siqaret çəkməyə başladıqda, artıq götürdüyü riskləri başa düşürsə, gənclər təəssüf ki, yalnız müstəqilliklərini vurğulamağa çalışırlar. Bir yeniyetmənin bədəni tütün tüstüsünə çox şiddətlə reaksiya verir. Əvvəlcə əziyyət çəkir:
1.Beyin. Siqaret çəkən yeniyetmələrin yaddaşı zəif olur, çünki onların beyin hüceyrələri oksigen aclığına məruz qalır.
2.Görmə. Tütün tüstüsündən görmə qabığının patologiyası inkişaf edir, rənglər solğun, boz olur; Zamanla belə bir qüsur tam rəng korluğuna səbəb ola bilər.
3. Reproduktiv sistem. Hətta 20-25 yaşlarında bu vərdişdən əl çəkə bilən yeniyetmələr siqaret çəkməyən həmyaşıdlarına nisbətən sonsuzluq (həm kişi, həm də qadın) yaşamağa daha çox meyllidirlər. Bundan əlavə, siqaret çəkmə tarixi olan qadınlarda çanaq orqanlarında iltihablı proseslər, kişilərdə isə 1,5 dəfə zəiflik müşahidə olunur.
Passiv siqaretin zərəri: siqaretsiz nikotin.
Tütün tüstüsünün yalnız 25% -i siqaret çəkənin ağciyərlərinə daxil olur, qalan 75% başqalarının nəfəs aldığı havanı zəhərləyir – bu fenomen “passiv siqaret” adlanır. Siqaret çəkməyənlərin sağlamlığı üçün təhlükəli olan qapalı məkanların havasında tütün tüstüsünün konsentrasiyası cəmi bir neçə siqaret çəkərkən yaranır, belə ki, yalnız bir nəfərin siqaret çəkdiyi ailənin siqaret çəkməyən üzvləri passiv “siqaret çəkirlər”. gündə 10 siqaretə qədər. Tütün tüstüsünün başqaları tərəfindən inhalyasiyası klassik siqaretdən daha az təhlükəsiz deyil. Passiv siqaret çəkənlər siqaretdən olan zərərli qatranlara, zəhərlərə və kanserogenlərə tam eyni şəkildə məruz qalırlar, bir fərqlə – onlar bu yolu seçməyiblər! Digərləri artıq onlar üçün hər şeyi qərarlaşdırıblar: valideynlər, dostlar, həmkarlar, avtobus dayanacağında sadəcə yoldaşlar – bir sözlə, yaxınlıqdakı hər kəs.
Elektron siqaretlər və nikotin.
Elektron siqaret istehsalçıları nə yazsalar da, nikotinin zərərindən birtəhər qaçırlar. Elektron siqaret çəkərkən nikotin də ağciyərlərə daxil olur və sürətlə qana sorulur və elektron siqareti çəkdikdən 8 saniyə sonra beyinə daxil olur. Daha sonra elektron siqareti dayandırdıqdan 30 dəqiqə sonra beyində nikotinin konsentrasiyası azalmağa başlayır, çünki o, bədənin bütün toxuma və orqanlarında paylanmağa başlayır. Elektron siqaret istehsalçıları nikotinin hüceyrə mutasiyalarına səbəb olduğunu və sonrakı nəsillərdə bu mutasiyaların yalnız artdığını qeyd etməyi də unudurlar. Müntəzəm olaraq siqaret çəkməyin insanın ömrünü orta hesabla 10-15 il azaltması artıq sübut olunub. Siqaret həvəsi belə qurbanlara dəyərmi?..
Həkimlər və bioloqlar artıq həyəcan zəngi çalmaqdan yorulublar: siqaretin zərərləri haqqında filmlər və çoxsaylı videoçarxlar çəkilib, kitablar və broşürlər nəşr olunub, tədqiqatların sayı bütün təsəvvür edilən normaları üstələyir. Siqaret hələ də həyatınızın bir parçasıdırsa, Alan Carrın “Siqareti tərgitməyin asan yolu” kitabını oxumağa çalışın. Siqaret çəkəndə oxuyarkən nikotinə qarşı nifrət yaranmalıdır, çünki kitab tütünlə bağlı bütün çirkin həqiqəti ortaya qoyur. Tamamilə mümkündür ki, bu, sağlam həyat tərzinə doğru addım atmağa kömək edəcək. Ancaq bunun üçün sasəcə olaraq iradə kifayətdir – qalan hər şey sadəcə özünü hipnoz və özünü aldatmadır.
İmran Kərimli
