SİQARETİN FƏSADLARI: XƏSTƏLİKLƏRİN SONSUZ SİYAHISI

Tütün tüstüsündə həm siqaret çəkənlər, həm də çəkməyənlər üçün zərərli olan çoxlu miqdarda kimyəvi maddələr var. Siqaretin zərəri onlarla, hətta yüzlərlə elmi araşdırma ilə sübut edilmişdir. Tütün tüstüsünün tərkibində 7 mindən çox kimyəvi maddə var. Onlardan ən azı 250-si zərərlidir, o cümlədən hidrogen siyanid, karbonmonoksit və ammonyak.

Tribunainfo.az bildirir ki,bu 250 maddənin ən azı 69-u xərçəngə səbəb ola bilər. Bu kanserogen maddələrə aşağıdakılar daxildir:

asetaldehid,

Aromatik aminlər,

arsenik,

benzol,

berilyum (zəhərli metal),

1,3-Butadien (təhlükəli qaz),

kadmium (zəhərli metal),

Xrom (metal element),

Cumene (güclü oksidləşdirici agent),

etilen oksidi,

formaldehid,

Nikel (metal element),

Polonium-210 (radioaktiv kimyəvi element),

Polisiklik aromatik karbohidrogenlər (PAH),

tütünə məxsus nitrozaminlər,

Vinil xlorid və s.

SİQARET HANSI XƏSTƏLİKLƏRƏ SƏBƏB OLUR?

Bədənin demək olar ki, bütün orqanları və sistemləri əziyyət çəkir. Qida borusu, qırtlaq, ağız boşluğu, boğaz, böyrək, sidik kisəsi, qaraciyər, mədəaltı vəzi, mədə, uşaqlıq boynu, kolon (o cümlədən düz bağırsaq) xərçəngi kimi onkoloji xəstəliklər inkişaf edir. Bu pis vərdiş həm də kəskin miyeloid leykemiyaya səbəb olur. Bundan əlavə, siqaret və ağciyər xərçənginin bir-birinə  “yaxın dost” olduğu çoxdan müəyyən edilmişdir.

Qeyri-onkoloji xəstəlikləri nəzərə alsaq, burada  da mənzərə çox acınacaqlıdır. Tütün tüstüsü aşağıdakı xəstəliklərə və xəstəliklərə səbəb olur:

Ürək xəstəlikləri , o cümlədən vuruş, infarkt, aorta anevrizması (sinədə qabarıq arteriya),

Xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi (KOAH), xroniki bronxit və amfizem,

Diabetes mellitus ,

Osteoporoz ,

Romatoid artrit ,

Yaşla bağlı makula degenerasiyası (makula gözün tor qişasının bir hissəsidir) və katarakta.

Siqaret çəkməyin sağlamlıq risklərini qiymətləndirməmək olmaz. Əgər insan artıq müəyyən pozğunluqlardan əziyyət çəkirsə və siqaret çəkməyə başlayırsa, onun vəziyyəti daha da pisləşə bilər. Məsələn, siqaretin astma simptomlarını pisləşdirdiyi sübut edilmişdir.

Siqaret çəkənlərin pnevmoniya , vərəm və digər tənəffüs yolları infeksiyalarına tutulma riski daha yüksəkdir . Bundan əlavə, siqaret bədəndə iltihablı prosesləri təhrik edir və immunitet funksiyasını boğur.

Siqaretin nə qədər zərərli olduğunu anlamaq üçün gəlin daha da dərinləşək. ABŞ Milli Xərçəng İnstitutunun mütəxəssisləri maraqlı statistik məlumatlar təqdim edirlər. 1960-cı illərdən etibarən gündə çəkilən siqaretlərin sayı azalsa da, siqaret çəkənlər arasında ağciyər xərçəngi riski artmışdır. Həmçinin, zaman keçdikcə skuamöz hüceyrəli karsinomaların tezliyi azaldı, lakin eyni zamanda adenokarsinomaların tezliyi kəskin şəkildə artdı. Buna siqaret dizaynında və tütünün tərkibindəki dəyişikliklər səbəb ola bilər.

Siqaret çəkmək hamilə qalmağı çətinləşdirir, həmçinin bətndə ölü uşaq  və ektopik hamiləlik riskini artırır. Ana bətnində olan körpə üçün siqaret nə qədər zərərlidir? Körpə çox erkən və anormal çəki ilə doğula bilər. Həmçinin, siqaret çəkən hamilə qadın dodaq və/və ya damaq yarığı olan uşaq dünyaya gətirmək riski daşıyır. Hamiləlik dövründə siqaret çəkməyin ən acınacaqlı nəticəsi uşağın qəfil ölüm ehtimalıdır.

İnsan nə qədər uzun müddət siqaret çəkirsə, sağlamlığına ciddi zərər vurması və ya erkən yaşda ölməsi riski bir o qədər yüksəkdir. Siqaret çəkənlər arasında ölüm nisbəti heç vaxt siqaret çəkməyən insanlardan təxminən 3 dəfə yüksəkdir. Ancaq yaşından asılı olmayaraq, bir insan siqareti dayandırarsa, xərçəng də daxil olmaqla xəstəliklərin inkişaf riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.

SİQARETİN PASSİV SİQARET ÇƏKƏNLƏRİN SAĞLAMLIĞINA TƏSİRİ NƏDİR?

ABŞ Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyi və Xərçənglə Mübarizə üzrə Beynəlxalq Agentlik passiv siqaret çəkməyi xərçəngə səbəb kimi göstərib. Passiv siqaret  çəkmənin siqaret çəkməyənlərdə ağciyər xərçənginə səbəb olduğu sübut edilmişdir. ABŞ İctimai Səhiyyə Xidmətinin sözçüsü hesab edir ki, siqaret çəkənlə yaşamaq siqaret çəkməyənlərin ağciyər xərçənginə tutulma şansını 20-30% artırır.

Passiv siqaret  çəkmək həm böyüklərdə, həm də uşaqlarda xəstəlik və vaxtından əvvəl ölümə səbəb olur. Tütün tüstüsü tənəffüs yollarını qıcıqlandırır, ürək və qan damarlarına birbaşa təsir göstərir. Eyni zamanda, ürək xəstəliklərinin inkişaf riski 25-30% artır. Həmçinin passiv siqaret çəkmə insult riskini 20-30% artırır.

Uşaqlarınız varsa, niyə siqareti tərgitməlisiniz?

Kim nə deyir desin, siqaret çəkənlərin uşaqları hələ də tütün tüstüsünə məruz qalırlar. Bu isə onların sağlamlığı üçün çox ciddi fəsadlar yaradır. Özünüz üçün mühakimə edin: passiv siqaret çəkmə ilə uşaqlarda inkişaf riski artır:

Qulaq infeksiyaları ,

Soyuqdəymə ,

Sətəlcəm,

Bronxit .

Tütün tüstüsü də astma xəstəsi olan uşaqlarda xıstıliyiyinşiddətini artırır. Üstəlik, siqaret çəkmək ağciyərlərin inkişafını ləngidir, həmçinin uşaqlarda öskürək, hırıltı və nəfəs darlığına səbəb olur.

Qəlyan çəkmək nə qədər zərərlidir ?

Bəzi insanlar hesab edirlər ki, qəlyan çəkmək siqaret çəkməkdən daha az zərərlidir və daha az asılılıq yaradır. Lakin araşdırmalar göstərir ki, qəlyan çəkmək də ən az onun qədər zəhərlidir.

Siqareti dərhal atsanız nə olar?

Bir insan siqareti bu anda atsa, bədəni dərhal ona “təşəkkür edəcək”. ABŞ Milli Xərçəng İnstitutunun alimləri aşağıdakı dəyişiklikləri elan edirlər:

Siqaret çəkərkən artan ürək döyüntüsü və qan təzyiqi normal səviyyələrə doğru azalmağa başlayacaq.

Bir neçə saat ərzində qanda karbonmonoksit (karbonmonoksit) səviyyəsi aşağı düşməyə başlayacaq. Bu çox vacibdir, çünki dəm qazı qanın oksigen daşıma qabiliyyətini azaldır.

Bir neçə həftə ərzində siqareti tərgitmiş insanlar qan dövranını yaxşılaşdırır və daha az bəlğəm istehsal edir. Öskürək və xırıltı məni getdikcə daha az narahat edir.

Bir neçə ay ərzində keçmiş toyuqlar ağciyər funksiyasında əhəmiyyətli yaxşılaşma göstərir.

Siqareti əbədi tərk etsəniz nə olar ?

Siqaretsiz bir neçə il xərçəng, ürək xəstəliyi və digər xroniki xəstəliklər riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.

ABŞ Milli Sorğunun məlumatları göstərir ki, yaşından asılı olmayaraq, siqareti  tərgidənlərin siqaretlə əlaqəli xəstəliklərdən ölmə ehtimalı daha azdır. 40 yaşından əvvəl vərdişi tərk etsəniz, siqaretlə əlaqəli xəstəliklərdən vaxtından əvvəl ölüm riskiniz 90% -ə qədər azalır. 45-54 yaşlarında  siqareti atanlar erkən ölüm ehtimalını təxminən 65% azaldır.

Sorğu məlumatları həmçinin göstərir ki, 25-34 yaş arasında siqareti tərgitmiş insanlar orta hesabla 10 il daha çox yaşayırlar. 35-44 yaş arasında bu vərdişi tərk edənlər orta hesabla 9 il daha çox yaşayırlar. Əgər 45-54 yaşlarında siqareti atsanız, 6 il daha çox yaşaya bilərsiniz. İnsanlar 55-64 yaşlarında siqareti tərgitdikdə 4 il daha çox yaşayırlar.

Gördüyünüz kimi, bu pis vərdişdən əl çəkmək üçün heç vaxt gec deyil.

Gündə bir-iki siqaret çəksəniz nə olacaq?

Uzun illər gündə bir siqaret belə çəkmək ağciyər, öd kisəsi, mədə və mədəaltı vəzi xərçənginə səbəb ola bilər. Vaxtından əvvəl ölüm riski də qalır.

Kaliforniya Universitetinin alimləri siqaretin yetkin kişilərin sağlamlığına təsirini araşdıran 45 araşdırmanı təhlil ediblər. Ümumilikdə, nəticələr gündə bir neçə siqaret belə çəkməyin çox təhlükəli olduğunu göstərdi. Nəticələr özləri üçün danışır:

 

Siqaretin sağlamlığa zərəri elə bir mövzudur ki, onun haqqında mübahisə etməyin mənası yoxdur. Məqalədə təqdim olunan məlumatlar siqareti indi atmaq lazım olduğuna dair aydın bir siqnaldır. Sağlamlığınız yalnız sizin əlinizdədir!