Gəncədən qatarla Bakıya gəlmək istəyən bir ailə qatardan endirilib. Buna səbəb kimi isə uşaqlardan birinin şəxsiyyət vəsiqəsinin müddətinin bitməsi göstərilib. Dəmir Yolları Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin Gəncədəki təmsilçiləri bunun üçün hüquqi əsaslandırma göstərə bilməyib. Baxmayaraq ki, Azərbaycan Konstitusiyasına görə vətəndaşın ölkə ərazisində sərbəst hərəkət etmək hüququ var.
Maraqlı burasındadır ki, Bakıya gəlmək istəyən ailə Gəncəyə məhz sürət qatarı ilə gəlib. Lakin dönüşdə bunun əksi olub. Gəncənin Dəmir Yolu Vağzalında polisin müşayiəti ilə vətəndaşlar qatardan endirilib. Bir neçə nəfərin bileti isə cərimə yolu ilə geri qayatılıb.
Sosial şəbəkələrdə də, bu xəbərə reaksiya verən sadə insanlar Azərbaycan Dəmiryollarının rəhbərliyini tənqid edib, ağır ittihamlar səsləndirib.
Hadisəni şərh edən hüquqşünas Hafiz Həsənov Gununsesi.info-ya bildirib ki, uşağın şəxsiyyət vəsiqəsinin etibarlılıq müddətinin bitməsinə görə, bütövlükdə ailənin qatardan düşürülməsi və minməsinə imkan verilməməsi kobud qanun pozuntusudur:
“Mən başa düşürəm ki, ailə uşağı qoyub getmək istəməyib, ancaq fərd olaraq şəxsiyyət vəsiqəsinin etibarlılıq müddətinin bitməsinə görə, sərnişinin qatardan düşürülməsi qanunsuzluqdur”.
Hüquqşünasın bildirdiyinə görə, hər bir vətəndaşın ölkə daxilində hərəkət azadlığı var və bu baş verənlər anti-konstitusion hərəkətdir: “Ən böyük qanun pozuntusu ondan ibarətdir ki, hər bir şəxsin ölkə daxilində hərəkət azadlığı var və bu Konstitusiyada təsdiq olunan hüquqdur. Digər tərəfdən sual yaranır ki, qatara bilet niyə şəxsiyyət vəsiqəsi ilə alınır? Bu özü də bir mübahisəli məsələdir. Ola bilməz ki, mən bir şəxsiyyət vəsiqəsi ilə bir neçə bilet ala bilim? Bunu məhdudlaşdıran heç nə yoxdur. Əgər doğrudan da, vətəndaşın şəxsiyyət vəsiqəsi ilə qatara minməsi bir “qanun”dursa, bu Konstitiusiyaya zidd qaydadır”.
Hüquqşünas deyir ki, Mərkəzi Seçki Komissiyası şəxsiyyət vəsiqəsinin etibarlılıq müddəti bitmiş şəxslərə buna görə səsvermədən kənar qalmayacağını bəyan edib:
“Yəni bu o deməkdir ki, vaxtı keçmiş şəxsiyyət vəsiqəsi olan insanlar da, bu səsvermədən kənarda qalmayacaq və səsvermədə iştirak edəcək. Mən başa düşə bilmirəm necə olur ki, insanlar vaxtı keçmiş şəxsiyyət vəsiqəsi ilə səsvermədə iştirak edə bilir, ancaq Gəncədən Bakıya gəlmək üçün şəxsiyyət vəsiqəsinin müddətinin bitməsi ilə qatara buraxılmır”.
Hüquqşünas hesab edir ki, əslində səsvermə hüququ olan şəxslərin şəxsiyyət vəsiqəsinin müddətinin bitməsinə görə, məhz müddətli etibarlı şəxsiyyyət vəsiqəsi ilə səs vermək seçki qanunvericiliyinin birbaşa tələbidir:
“Ancaq qatara biletin şəxsiyyət vəsiqəsi ilə alınması və yaxud müddəti keçmiş şəxsiyyət vəziqəsi ilə bilet alıb qatara buraxılmamaq, bu seçki hüququyla müqayisə olunmaz dərəcədə o qədər də əhəmiyyətli bir hal deyil, yəni bu qayda pozuntusu hesab oluna bilməz. Birinci halda o sırf qanunla nəzərdə tutulan pozuntudur, ikinci halda isə o qədər də böyük bir ictimai əhəmiyyəti olmayan bir məsələyə görə, şəxsin qatara buraxılmaması bu böyük pozuntu kimi qəbul edilməlidir”,- deyə hüquqşünas qeyd edib.
Hafiz Həsənov bildirir ki, həmin şəxsin istehlakçı hüququ pozulub və bu da İstehlakçıların hüquqları haqqında qanunla tənzimlənən məsələlərdir:
“Vətəndaş məhkəmə qaydasıyla məsələləri mübahisələndirib, yaxud da istehlakçıların hüquqlarının pozulmasına görə antiinhisar istehlakçıların hüquqlarının qorunması agentliyinə müraciət edib, öz şikayətini bildirə bilər. Əgər bir nəticə olmasa, bu barədə məhmkəməyə verib mənəvi zərərə görə kompensasiya tələb edə bilər, ola bilər ki orada maddi zərər də olsun”.
Məsələ ilə bağlı Gununsesi.info-ya danışan Milli Məclisin deputatı Fazil Mustafa da bildirib ki, dəmir yolu vasitəsi ilə ölkə ərazisində hərəkət etmək sərbəst hərəkət hüququ verir.
Millət vəkilinin sözlərinə görə, Naxçıvanla bağlı bir istisnalar var ki, təyyarə biletinə hansısa bir şəkildə şəxsiyyət vəsiqəsi ilə, yaxud da bir şəxsiyyəti təsdiq edən pasportla bilet alma imkanı nəzərdə tutulur:
“Bu da bilavasitə təyyarə nəqliyyat növü olduğuna görə, ümumi tətbiq olunan qaydalardır. Amma digərlərində belə bir qaydanı tələb etmək absurddur. Hər hansı bir şəkildə vətəndaşdan belə bir tələb ola bilməz. Əgər şəxsiyyət vəsiqəsinin vaxtı keçibsə, şəxsiyyəti təsdiq edən hansısa bir sənəd varsa, yaxud hansısa bir şəkildə şəxslə bağlı bir əməliyyat tədbiri varsa, bu olar. Amma burda söhbət uşaqdan gedir. Uşağın şəxsiyyət vəsiqəsi yoxdursa, bunu hər hansı bir şəkildə sübut edən yaxud onun qeydiyyatı ilə bağlı mənbəni göstərən valideyni əgər öz sənədini təqdim edirsə, bu nəzərə alınmalı idi”.
Fazil Mustafa bildirib ki, burda bir anlaşılmazlıq var və olduqca hüquqi cəhətdən də vətəndaş qarşısında absurd bir tələb qoyulubdur:
“Belə tələbləri hesab edirəm ki, bir daha ciddi şəkildə araşdırıb ortadan qaldırmaq lazmdır. Vətəndaş ölkə içində sərbəst hərəkət edə bilər. Əgər əvvəl qeyd etdiyim kimi, hansısa bir əməliyyat xarakterli bir tədbir keşirilirsə və şəxsiyyətlə bağlı hansısa bir şübhələr varsa, bu başqa bir məsələdir. Bu kimi məsələdə hansısa bir pasport yoxlaması gerçəkləşdirilə bilər, amma azyaşlı uşağa belə bir qaydanın tətbiq olunması və ona qarşı bu tələbin irəli sürülməsi yanlışdır. Burda qanunazid bir addım atılıbdır. Bu da dərhal düzəlməlidir”.
