Bəşər Əsəd Suriya Respublikasının dövlət başçısıdır.
Tribunainfo.az araşdırmaya əsasən xəbər verir ki, o, Baas Partiyasının lideri və əvvəlki prezident Hafiz Əsədin oğludur.
Bəşər Əsəd 1965-ci il sentyabrın 11-də Suriyanın Dəməşq şəhərində ələvi ailəsində anadan olub. Təhsilini Dəməşq Universitetinin Tibb Fakültəsində tamamlamışdır. O, 1988-ci ildə hərbi zabit kimi Suriya ordusunda xidmət edib. O, 2000-ci ildə atasının ölümündən sonra müvəqqəti olaraq atasını əvəz edən Abdülhalim Haddam tərəfindən yetişdirilib. O, daha sonra prezident postuna təyin edilib. 2010-cu ildə başlayan “Ərəb baharı” Suriyaya sıçradığında ölkədə demokratiya baxımından böyük bir ümid yarandı. Lakin bu hadisələrə hərbi güc və zorakılıqla cavab verilməsi nəticəsində Suriya vətəndaş müharibəsinə sürükləndi. Hadisələrdə yüz minlərlə insan həyatını itirdi. Bundan əlavə, milyonlarla insan qaçqın vəziyyətinə düşüb.
Hafiz Əsəd vəfat etdikdən sonra çox qısa müddətə boş qalan prezident kürsüsünə oğlu oturdu, 1988-ci ildə Dəməşq Universitetinin Tibb Fakültəsini bitirən Bəşər Əsəd “göz xəstəlikləri” sahəsində təhsilini davam etdirdi. O, bu sahədə təhsilini davam etdirmək üçün 1992-ci ildə İngiltərəyə gedib.
1994-cü ildə qardaşı yol qəzasında dünyasını dəyişdikdən sonra Suriyaya qayıdan Bəşər Əsəd atası Hafiz Əsədin yerinə keçmək üçün təlim keçib. Suriya ordusuna qatılan Bəşər Əsəd 2006-cı il iyunun 11-də atasının ölümündən sonra onun yerinə keçən müvəqqəti prezident Əbdülhəlim Həddam tərəfindən silahlı qüvvələrin başçısı təyin edilib.
Suriya-Livan münasibətlərinin gərginləşdiyi 1995-ci ildə Livan faylını idarə edən Bəşər Əsədin 1998-ci ildə Emil Lahudun Livan prezidenti olması üçün səy göstərdiyi deyilir. Prezidentlik üçün lazım olan 40 yaş həddi 34 və Bəşər Əsəd Suriya prezidenti oldu.
Suriya-İsrail münasibətləri ilə bağlı prezidentliyə başlayandan bəri atasının yolunu davam etdirən Bəşər Əsəd müxtəlif beynəlxalq konfranslarda İsrail və ABŞ əleyhinə çıxışları ilə diqqət çəkib. O, digər ərəb ölkələrindən fərqli imic nümayiş etdirirdi.
1 sentyabr hadisələrindən sonra ABŞ-Suriya münasibətləri getdikcə gərginləşdi. ABŞ Suriyanı “terrorçuluğu dəstəkləməkdə” ittiham edib. Livan prezidenti Rafik Həririnin qətlindən sonra iki ölkə arasında münasibətlər dalana dirənd. ABŞ BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1559 saylı qətnaməsi ilə Suriya əsgərlərinin Livanı tərk etməsinə icazə verib.
Məsələn, eşitmisinizmi, 1982-ci ildə Bəşərin atası Hafiz Əsəd üsyançı Müsəlman Qardaşlarının sığındığı Həma şəhərini aylarla mühasirəyə alıb ac saxlayıb və 27 günlük artilleriya bombardmanından sonra ordu hücuma keçib və öldürülüb. ən azı 20 min adam…
Dini mənsubiyyətinin nəticəsi
Bəşər Əsəd Suriya əhalisinin 12 faizini təşkil edən Nusayri kimi tanınan ərəb ələvi təriqətinə mənsubdur. Bütün dövlət mexanizmi və təhlükəsizlik qüvvələri böyük ölçüdə Nusayrilərin əlindədir və bu, onlarla cəmiyyətin dörddə üçünü təşkil edən sünnilər arasında çox dərin bir çat meydana gətirmişdir. Digər etnik azlıq olan kürdlər arasında etnik ayrı-seçkilik və mədəni hüquqlara, o cümlədən ana dilində təhsilə qadağalar səbəbindən müstəqillik istəyənlər çoxdur.
Hökumətin iqtisadi siyasətləri ümumiyyətlə hökumət tərəfdarlarının kiçik bir azlığına fayda verir. Vətəndaş müharibəsi başlayandan sonra ümummilli miqyasda həyat səviyyəsi aşağı düşdü, inflyasiya yüksəldi, işsizlik, xüsusilə gənclər arasında işsizlik artdı. Dara və Homs kimi sünni bölgələrində yoxsulluq və müxalifət nisbətləri artıb.
Dünyanın ən pis insan haqları rekordu
Suriya 1963-cü ildən fövqəladə vəziyyət rejimi altında idarə olunur və təhlükəsizlik qüvvələrinin məhdudiyyətsiz həbs səlahiyyətləri var. Suriya Baas Partiyasından başqa bütün siyasi partiyalar bağlanıb. İfadə, toplaşmaq və birləşmək azadlıqları ciddi şəkildə məhdudlaşdırıldı, səyahət qadağaları artırıldı, dissidentlər repressiya edildi və həbs edildi.
Etnik azlıqlar dövlət sektorunda ayrı-seçkiliklə üzləşdilər. 1962-ci ildə minlərlə kürd vətəndaşlıqdan məhrum edildi və onların nəslinə “xarici” damğası vuruldu. Kürd bölgələrində üsyanlar olub və xarici müdaxilələr nəticəsində bölgə Dəməşq hökumətinin təsir dairəsini tərk edib.
Suriyada LGBTQ hüquqları deyilən bir şey yoxdur və homoseksual münasibətlərin cəzası ən azı 3 il həbsdir.
Bütün media orqanlarının Baas Partiyasının nəzarətində olduğu ölkədə jurnalistlər və bloqçular sistemli şəkildə həbs edilir və mühakimə olunur. İnternet senzuraya məruz qalır, “YouTube”, “Facebook” və “Twitter” kimi saytlara giriş qadağan edilir və qanunu pozanlar həbs edilir. İnternet kafelər istifadəçilərin forumlarda etdikləri bütün şərhləri və paylaşımları qeyd edib dövlətə bildirməyə borcludurlar. Qanunlar daha çox rəqibi bağlamaq üçün qeyri-müəyyən şəkildə yazılıb.
Suriya illərdir ki, Sərhədsiz Reportyorların İnternet Düşmənləri və Human Rights Watch-un ən pis insan haqları siyahısında birinci yerdədir. Bu il Freedom House yenidən Suriyaya 100-dən 1-lə dünyanın istənilən ölkəsi arasında ən aşağı azadlıq balı verib.
Türkiyə Suriyanın şimalında Türkiyə sərhədinin ən azı 30 km-lik hissəsini PKK/PYD-yə qarşı qorumaq və ölkəsində yaşayan qaçqınların yerləşdirilməsi üçün bufer zona yaratmaq üçün hərbi bazalar yaradıb.
ABŞ-ın hərbi mövcudluğu 1200 əsgərə qədər azalıb, lakin onlar hələ də xüsusilə neft bölgələrində aktivdirlər. İŞİD-in varlığı xeyli azaldı və yeraltı oldu. Bununla belə, onlar hələ də bəzi kiçik bölgələri saxlayırlar.
Status-kvo öz riskləri ilə gəlir. Suriyada döyüş meydanı, belə demək mümkünsə, dolaşıqdır. Rusiya, Suriya və ABŞ qüvvələri getdikcə daha yaxın mövqelərdə fəaliyyət göstərir. İranın dəstəklədiyi milislərin ABŞ mövqelərini hədəfə aldığı hücumlarda və Türkiyənin ABŞ-ın dəstəklədiyi kürd qüvvələrinə qarşı hərbi əməliyyatlarında artım var.
Ukrayna müharibəsi başlayandan sonra Rusiya öz resurslarını Şərqi Avropaya yönəltdi. İran və İranın dəstəklədiyi qüvvələr də Suriyadakı boşluğu doldurdu. İran regionda daha təsirli və riskdən çəkinən aktyora çevrilib.
Bu gün Əsəd rejimi ölkənin təxminən üçdə ikisini idarə edir. Ölkənin üçdə biri müxtəlif kürd qruplarının əlindədir.
Dəniz
