Amerikalı uşaq yazıçısı Elinor Porterin 1913-cü ildə yazdığı “Polyanna” kitabı bu dünyanı ciddi şəkildə dəyişdirən və bütöv nəsillərin formalaşmasına təsir edən kitablardan biridir. Bir çox ölkələrdə Pollyanna uşaqların oxuması lazım olan kitablardan biridir. Bu kitab dünya məktəblərinin kurrikuluma daxil edilməyə layiqdir. Üstəlik, onu böyüklər də oxumalıdır (bu, daha faydalı olacaq). Ümumiyyətlə, bu, ailəvi oxumaq və müzakirə etmək üçün ideal kitabdır. Oxumaqdan çox izləməyi sevənlər üçün eyniadlı film də var. Qısa zamanda «Polyanna» bir uşaq ədəbiyyatı nümunəsi olaraq uşaqların, xüsusən, də qızların sevimli əsərinə çevrilib. Roman çap olunandan sonra qəhrəmanı Polyannanı, ədəbiyyatçılar ən nikbin ədəbi personaj adlandırmışlar.
«Polyanna» 11 yaşında yetim qalmış və vaxtilə zəngin olan anasının kasıb bir oğlanla ailə qurmağını heç cür bağışlaya bilməyən və illərdir küsülü olduğu xalası tərəfindən ictimai qınaqdan qurtulmaq üçün himayəyə götürülən bir qızın hekayəsidir. Qızın qeyri-adi xasiyyəti, təmiz qəlbi bir müddət sonra sərt və soyuq xalası Polli Harrinqtonu da yumşaldır. Xüsusən onun atasının öyrətdiyi «Məmnunluq oyunu» Polyannanı yaşadığı şəhərdə tezliklə məşhur edir. Bu oyuna görə insan həyatında başına gələn bütün hadisələrin gözəl yönünü tapa bilməlidir. Hətta həmin hadisələr nə qədər çox ağır olarsa, oyun bir o qədər də maraqlı alınır.[
“Pollyanna” filmindən
Bu kitabın əsas mesajı “pozitiv düşüncə” təcrübəsinə ehtiyacdır. Baş qəhrəmanın oyunu – Pollyanna – valideynlərini itirmiş çətin taleyi olan bir qız – çox vacib bir zehni məşqdir. O, insanlara vəziyyətin çox çətin və ya xoşagəlməz görünməsinə baxmayaraq, hər vəziyyətdə yaxşı bir şey tapmağı öyrədir (və bunu özü də edir). Bu heyrətamiz qız, hətta ən ümidsiz vəziyyətlərdə də – məsələn, qəza keçirdikdən və iflic olduqdan sonra – narahatlıq və kədərdən müsbət emosiyalara keçməyi bilirdi. Xoşbəxtlik elmində “pollyannaism” termini hətta dünyaya müsbət baxışın və eyni təzahürlərin üstünlük təşkil etdiyi bir fenomen olaraq ortaya çıxıb.
Neqativ dünya
İnsan elə qurulub ki, mənfi həmişə müsbətdən daha çox diqqəti cəlb edir. Bu idrak tələsi belə reaksiyalar insanın sağ qalmasına imkan verdiyi üçün yaranıb. Təhlükəyə- yanğın, pələngə reaksiya verməmək mümkün deyildi -, ancaq gözəl bir çiçəyin və ya qürubun yanından həyat üçün heç bir təhlükə olmadan keçə bilərsiniz. Ona görə də mediada ən çox rast gələn neqativ mövzulardır. Məsələ burasındadır ki, bu, auditoriyanı cəlb etməyə və saxlamağa imkan verir.
Bu cür diqqət bizi dünyanı təhlükəli yer kimi qəbul etməyə təhrik edir. Eyni zamanda, təhlükənin qavranılması çox təhrif edilir. Biz terror hücumları və təyyarə qəzaları haqqında daha tez-tez görür və eşidirik və biz bu təhlükədən digər, daha real təhlükələrdən – avtomobil qəzalarından və ya vanna otağında ölümdən daha çox qorxmağa başlayırıq. Yəni biz bəzi şeylərə digərlərindən çox daha çox əhəmiyyət veririk. Bu, son nəticədə yüksək stress səviyyəsinə, hipernəzarətə və dünyanı təhlükəli yer kimi qəbul etməyə səbəb ola bilər.
Pozitiv və neqativ
Xoşbəxtlikdən, dünyada mənfiliklərin çox olmasına baxmayaraq, insanlar pozitivliyi sevirlər. Böyük verilənlər dövründə, 2012-ci ildə Vermont Universitetində tətbiqi riyaziyyatçılar qrupu təxminən üç yüz min mahnının, iki milyon New York Times məqaləsinin, üç milyon kitabın təhlili əsasında ən çox istifadə olunan 5000 sözün siyahısını və 800 milyon tviti dərc etdi. Qaydaların pis “pollyannaism” həssaslığına baxmayaraq hətta çoxlu iztirab gözləyə biləcəyiniz mahnılarda müsbət və mənfi sözlərin nisbəti 2:1 idi. Müsbətlik nisbəti tvitlərdə 3:1, kitablarda və qəzet məqalələrində 4:1-ə yüksəldi.
Bütün problemlərə və çətinliklərə baxmayaraq, insan xoşbəxtlik arzusu ilə xarakterizə olunur. Belə çıxır ki, biz müsbət məzmun paylaşmaqdan daha çox xoşbəxtik və ümumiyyətlə həyatımıza daha çox sevinc gətirməyə meylliyik.
Pollyanna effekti necə işləyir?
Çətin vəziyyətdə belə yaxşını görmək və ona diqqət yetirmək bacarığı bir bacarıqdır. Və ona nail olmaq olar. Kitabda gənc qız bunu tanıdığı böyüklərə öyrədir. Və hər kəs bu yanaşmanı mənimsəyə bilər.
Tutaq ki, işdən çıxarıldınız – vəziyyət şübhəsiz ki, gərgindir. Siz ağlınızdakı bütün problemlərdən keçməyə, neqativliyin pis dairəsində (bu fenomen ruminasiya adlanır) “fikirlərinizi təqib etməyə” başlaya, günahkarları axtara və ya özünüzə yazığı gələ bilərsiniz. Və bu vəziyyətin açdığı imkanları görməyə başlaya bilərsiniz. Pollyanna təcrübəsindən istifadə etsəniz, görəcəksiniz ki, indi ailənizlə vaxt keçirmək və ya idmanla məşğul olmaq üçün daha çox vaxtınız olacaq. Ola bilsin ki, siz çoxdan öz ixtisaslarınızı təkmilləşdirməyi, onlarla biznes kitabı oxumağı və ya əlavə təlim keçməyi planlaşdırmısınız. İndi onu təxirə salmaq üçün heç bir səbəb yoxdur. Enerjinizi səmərəsiz narahatlıqlara və mənfi düşüncələrə sərf etmək əvəzinə, onu uzun müddətdir təxirə saldığınız vacib işlərin həllinə yönəldə bilərsiniz. Əlbəttə ki, bu, çox səy tələb edəcək, amma diqqətinizi öz işinizə yönəltsəniz, nə qədər iş görəcəyinizə təəccüblənəcəksiniz.
Əlbəttə ki, bu, ən çətin həyat vəziyyətlərindən biridir. Onlarda “sevinc tərəfinə” keçmək daha çətindir. Buna görə də, bu yanaşma gündəlik təcrübəyə çevrilməsi üçün ən kiçik həyat hadisələri üzərində məşq etməyə dəyər. Məsələn, işə gecikmisiniz. Bu, səhər vərdişlərinizi yenidən nəzərdən keçirmək və bəzi işləri daha sürətli etmək üçün bir yol tapmaq üçün bir səbəb olsun. Və ya səmərəsiz keçirdiyiniz vaxtı azalda bilərsiniz (və demək olar ki, həmişə vaxt var.
Dadlı şam yeməyi hazırlaya bilmədiniz? Bəlkə hamımız birlikdə kafeyə gedib bu axşamı macəraya çevirməliyik.
Bəzi əşyalarınızı itirdiniz? Bəlkə də bu, yeni bir şey almaq və ya həqiqətən ehtiyacınız olmadığını görmək üçün bir səbəbdir.
Evdən çətirsiz çıxıb yağışa tutuldunuz? Niyə uşaqlığınızı xatırlayıb sevinməyəsiniz və ya düşünməyəsiniz ki, bu, həyatınızdakı ən böyük çətinlik olsun.
Gündəlik istifadə üçün Pollyanna təcrübəsini tövsiyə edilir. Bu həyatda kömək edir. Məsələn, mağazaya gedirsən, amma lazım olan məhsulu tapmırsan, buna görə də fərqli bir şey sınamaq üçün bir səbəbdir. Əgər taksidə tıxacda qalırsansa, bu bir neçə sadə, lakin təcili işləri görə bilmək deməkdir.
Daha az təsirli deyil, bu yanaşma (elmi olaraq buna “yenidən qurulma” da deyilir) həyatın çox çətin dövrlərini adlamağa imkan verir. Hər birimiz özümüz öyrənsək və övladlarımıza Pollyannanın sirlərini öyrətsək, o zaman şəxsən biz daha xoşbəxt olacağıq. Və biz inanacağıq – nə olursa olsun – insanlarda və dünyada ən yaxşısına. Yeri gəlmişkən, bu baxış sayəsində yaxşı hadisələrin, insanların həyatımızda payı daha çox olur. Sizə dünyaya çəhrayı rəngli eynəkdən baxmaq təşviq edilmir , psixi sağlamlığınızı qorumaq çox vacibdir. Və realist olmaq və müsbətə diqqət yetirmək əla strategiyadır.vc.ru
İmran Kərimli
Tribunainfo.az
