Səhiyyə Nazirliyi və AQTA elektron siqaretlərlə bağlı vətəndaşlara müraciət edib. Müraciətdə bildirilib ki, son illərdə elektron siqaretlər (veyplər) dünya miqyasında milyonlarla insanın gündəlik həyatının ayrılmaz hissəsinə çevrilib.
Qeyd edilib ki, ənənəvi siqaretlərə alternativ olaraq təqdim edilən bu cihazlar xüsusilə gənclər və qadınlar arasında geniş yayılıb: “Rəngarəng dizaynlar, müxtəlif meyvə və şirniyyat dadı effekti, marketinq strategiyaları və sosial mediada geniş reklam olunması elektron siqaretləri gənclər üçün cazibədar hala gətirir. Bu məhsulların əsas hədəf auditoriyası ilkin mərhələdə siqareti tərgitmək istəyən insanlar olsa da, son illərin statistikaları göstərir ki, veypdən istifadə daha çox əvvəllər siqaret çəkməyən şəxslər, xüsusən yeniyetmələr və gənclər arasında sürətlə yayılmağa başlayıb.
Gəncləri bu kimi hallardan uzaq tutmaq üçün hansı tədbirlər görülməlidir ?
Mövzu ilə bağlı Demokrat.az-a açıqlama verən Qida Təhlükəsizliyi Hərəkatının rəhbəri, sağlam qidalanma mütəxəssisi Məhsəti Hüseynova bildirib ki, siqaretin orqanizmə həm qısa müddətli, həm də uzun müddətli ciddi sağlamıq problemləri yaratdığı hər kəsə məlumdur:
“Xüsusilə də gənclər, yeniyetmələr daha çox siqaretə tütün çəkməyə cəlb olunur, əsas birinci növbədə bunun qarşısını almaq lazımdır. Bunun qarşısını almaq üçün birinci növbədə onları maarifləndirmək, siqaretin zərərləri ilə bağlı geniş ətraflı şəkildə məlumat vermək lazımdır. Ümumiyyətlə, inkişaf etməkdə olan orqanizm, xüsusilə də 20 yaşa qədər olan orqanizmin inkişafına, böyümə prosesinə mane olur. Çünki siqaretin tərkibindəki toksik maddələr böyümə və inkişaf prosesinə qarşı getməklə yanaşı, ümumiyyətlə, bir çox xəstəliklərin başlanğıcını qoyur. Xüsusilə də ağciyər problemləri, bronxit, astma, xroniki öskürək, tənəffüs çatışmazlığı və ağciyər xərçənginə gətirib çıxartması belə ən təhlükəli nəticələrdən biridir. Gənclər, xüsusilə də böyüməkdə olan orqanizm bu mənada daha həssas olmalıdır.Ürək-damar xəstəliklərinə yoluxma riski yüksək olur.Siqaret çəkən insanlarda damarların daralmasına, qan təyziqinin artmasına gətirib çıxardır. Bu da ani ölümlərə də bəzən səbəb olur. Mərkəzi beyin sisteminin xüsusilə də inkişafına mane olur.Bu da əsasən siqaretin tərkibindəki nikotin, beynin ümumiyyətlə, funksiyasını pozmaqla yanaşı, həm də emosional olaraq insanlarda depressiyaya meyillilik, ətraf mühitdən zövq almamaq, həyat eşqinin aşağı olması ilə yanaşı yaddaş problemlərinə də gətirib çıxardır”.
M. Hüseynova bildirib ki, bir çox hallarda psixoloji təsirləri də daha çox özünü göstərir:
“Bu da gənclər yeniyetmə çağında daha çox emosional olduğuna görə, psixoloji təsirlərə məruz qala bildiyinə görə onlar bəzən stresdən qurtulmaq üçün siqaret çəkməyə qurşanırlar. Nəticədə həmin problem uzunmüddətli psixoloji problemlərə yol açır. Davranışın pozulması, təhsildə geri qalmaq, diqqətini cəmləməkdə çətinlik çəkmək və bir çox yaşına uyğun qazanacağı uğurlardan geri qalmaq kimi də problemlərlə üz-üzə qalırlar. Mütləq onlara çatdırmaq lazımdır ki, bu kimi məsələlərdə daha diqqətli olsunlar. Gənclər daha çox xarici görünüşlərinə diqqət etdikləri üçün siqaretin onların xarici görünüşündəki gözəlliyi məhv etdiyinə, dəridə qırışların yaranmasına, solğunluq, ağızdan xoşa gəlməz qoxunun olması, ağız boşluğunda problemlərin yaralması, dişlərin saralması, sıradan çıxması bu kimi problemlərdə gənclərdə və eləcədə siqaret çəkən insanlarda xarici görünüşün pozulmasına gətirib çıxardır. Yaxşı olar ki, ümumiyyətlə, hansı yaşda olursa olsun bu sahədə ciddi marifləndirmə tədbirləri aparılsın. Maarifləndirmə tədbirləri təhsil, ailə, ətraf mühit, həm sosial media, eləcədə kütləvi informasiya vasitələrində geniş şəkildə aparılmalıdır. Hər bir tərəfdən bu kimi zərərli vərdişin insan orqanizminə vurduğu zərərləri görünsün. Əks halda, siqaret reklamları, xüsusilə də məşhur insanlardan istifadə edərək bu reklamları həyata keçirmələri daha çox sayıda olur. Bu da insanların, xüsusilə də gənclərin tələyə düşməsinə gətirib çıxardır. Bununla mübarizə aparmaq bəzən çətinləşir. Eləcə də qanunvericilikdə də müəyyən tədbirlər gündən-günə gücləndirilib. Çünki nə qədər cərimə tədbirləri artırılsa və xüsusilə də siqaret tətbiq olunan vergilərin miqdarı artırılsa, bu da əhəmiyyətli nəticələrin əldə olunmasında kömək olar. Xüsusilə reklamların qadağan olunması daha əlverişli üsullardan sayılır. Çünki bir çox ticarət, satış yerlərində qanunvericiliyə uyğun olaraq 18 yaşından aşağı insanlara siqaretin çəkilmə, alınması, satılması qadağan olunursa da məktəb və universitet yaxınlıqlarında qeyri-qanuni şəkildə bu siqaretin tək-tək satışını həyata keçirirlər. Burada heç yaş amili nəzərə alınmır. Bu da mütləq şəkildə daha ciddi nəzarət olunmalıdır ki, bu kimi zərərli vərdişlərdən gənclərimiz uzaq olsunlar. Eyni zamanda da alternativlər olaraq, uzun müddət istifadə edən, siqaret çəkənlər üçün üçün həkim məsləhəti, peşəkarların dəstəyi mütləq lazımdır. Stresi idarə etmək üçün idmanla məşğul olmaq, fiziki aktiv olmaq, meditasiyayla məşğul olmaq da siqareti atmağa kömək ola bilər. Bunlar da əsas vacib olan amillərdən biridir”.
