İqtisadiyyat və Sülh İnstitutu (IEP) dünyanın hərbi sənayelərindəki tendensiyaları təsvir edən “Militarizasiyada Mövcud Trendlər” adlı hesabat dərc edib.
Tribunainfo.az Caliber-ə istinadən xəbər verir ki, hesabata görə, hərbi sektor KXDR-də iqtisadiyyatda ən mühüm yeri tutur (2023-cü ilin məlumatlarına görə ÜDM-in ən azı 24%-i). Əfqanıstanın (10%), eləcə də Yaxın Şərq və Afrika ölkələri: Oman (5,9%), Əlcəzair (4,8%), Mali, Mərakeş və Səudiyyə Ərəbistanının (hər biri 4,5%) ÜDM-də mühüm yer tutur.
ABŞ iqtisadiyyatında hərbi xərclərin payı 3,1% təşkil edir. Müqayisə ğüçün qeyd edək ki, cəmi 15 il əvvəl bu rəqəm 4,7% idi. Rusiyada bu rəqəm 2,4%, İranda 2,2%, Türkiyədə isə 0,7% təşkil edir. Qonşu Gürcüstanda hərbi xərclərin payı 2008-ci ildən 6,6% azalaraq cəmi 1,3% təşkil edir. İndi hesabat məlumatlarını oxuduqdan sonra ortaya çıxan əsas suala gəlirik.
Ermənistanın hərbi xərcləri 4,2% təşkil edir ki, bu da Azərbaycandan 3,8% çoxdur. Təəccüblüdür, elə deyilmi? Biz tez-tez ölkəmizə qarşı ittihamları eşidirik ki, Azərbaycan silahlanmaqda davam edir və bu proses guya regionda sabitliyə təhlükə yaradır və rəsmi Bakının Ermənistanla sülh sazişi bağlamağa hazırlığını sual altına qoyur. Ancaq bu cür bəyanatlar mahiyyət etibarilə manipulyasiya və yalan idi. Axı dörddə bir əsrdən artıq Azərbaycan ərazisinin 20 faizini işğal altında saxlayan Ermənistan olub, əksinə deyil.
Amma hər ağıza yaylıq taxmaq olmaz. Xüsusən də əgər erməni tərəfi şərfdən əlavə antiazərbaycan cəfəngiyyatı daşımağa hazır olan personajları külli miqdarda pul müavinəti ilə təqdim etsəydi. Amma indi İqtisadiyyat və Sülh İnstitutunun hesabatı dərc olunandan sonra onların da arqumentləri tükənməlidir. Çünki vəziyyət getdikcə aydınlaşır: yeni müharibəyə hazırlaşan Ermənistandır.
Məlum olub ki, Ermənistan ABŞ, Fransa və Hindistandan fəal şəkildə müxtəlif növ, o cümlədən hücum xarakterli silahlar alır. Fransa prezidenti Emmanuel Makronun Londonda Avropa Siyasi Birliyinin 4-cü Sammitində çıxışından sonra verilən suala gülməli cavabı çox yaxşı xatırlayıram.
Sual olunurdu ki, onun rəhbərlik etdiyi ölkə Ermənistanı niyə bu qədər aktiv şəkildə silahlandırır? Makron daha sonra gözünü qırpmadan bildirib ki, “Paris sadəcə olaraq suveren ölkənin – silahlanmaq istəyən Ermənistanın başqa ölkənin təcavüzünə məruz qala biləcəyini düşünərək müraciətinə cavab verir”. Bəli, Fransa prezidenti ölkəmizə qarşı növbəti dəfə saxta ittihamlar irəli sürmək fürsətini əldən vermədi.
Həm də bir tamaşada bir dəfə deyil. “Son onilliyə nəzər salsaq, Azərbaycanın Ermənistandan qat-qat çox silahlandığı kifayət qədər nəzərə çarpır. Yaddaşım mənə doğrudursa, səhv edirəmsə, məni düzəldin, 2020-ci ildə dəhşətli müharibəni Azərbaycan başlatdı”. Onun yaddaşı, təbii ki, ona yaxşı xidmət edir. Başqa bir şey odur ki, o, bilərəkdən yalan danışıb. 44 günlük müharibəyə məhz Ermənistan başlayıb.
Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi 27 sentyabr 2020-ci il səhər saat 07:30-da Ermənistan Silahlı Qüvvələrini yerli vaxtla saat 06:00 radələrində iriçaplı silahlardan, minaatanlardan və artilleriya qurğularından atəşə tutmaqda ittiham edib. Azərbaycan ordusunun cəbhə boyu və Tərtər, Ağdam, Füzuli və Cəbrayıl rayonları ərazisindəki cəbhəboyu zonada yerləşən yaşayış məntəqələrindəki mövqelərini atəşə tutub, nəticədə dinc sakinlər yaralanıb.
Bundan başqa, Azərbaycan ərazisində 44 günlük müharibə aparılıb. Ona görə də Makronun ölkəmizə qarşı ittihamları kin, absurd və yersiz idi. Eyni sözləri onun kimin silaha daha çox xərcləməsi ilə bağlı açıqlamasına da aid etmək olar. İndi hər şey artıq hesablanıb və ictimaiyyətə açıqlanıb. Və aydın oldu: Ermənistan yeni müharibəyə hazırlaşır. Xarici qüvvələr, o cümlədən Makronun Fransası hazırlaşır.
Sonda daha bir arqument deyim. Ermənistanın dövlət borcu 12 milyard dolları keçib ki, bu da ÜDM-in 50%-ni ötüb. Onu da əlavə edim ki, Ermənistan dövlət büdcəsi xərclərinin 13%-i borclara xidmətə yönəldilib. Nəhayət, Avrasiya İqtisadi Komissiyasının (AİK) məlumatına görə, Ermənistanın ehtiyatları 3 milyard 607,6 milyon dollar təşkil edib, yəni Ermənistanın dövlət borcu ehtiyatlarından təxminən dörd dəfə çoxdur. Və bu şəraitdə biz Ermənistanın hərbi xərclərinin belə sürətlə artdığını görürük. Azərbaycanla müharibəyə hazırlıq deyilsə, bu nədir? Sual ritorikdir.
