Ermənistanın yeni 8-ci sinif tarix dərsliyində Şərqi Ermənistanın 1828-ci ildə Rusiya imperiyasına birləşdirilməsi “ilhaq” adlanır.
Tribunainfo.az xəbər verir ki, bu barədə EADaily-nin müxbiri bununla bağlı rus tarixçisi Oleq Ayrapetova bir neçə sual verib.
— Oleq Rudolfoviç, zəhmət olmasa, bizə izah edin, Rusiyanın vaxtilə Ermənistan ərazisinin bir hissəsini ilhaq etdiyi deyilən 8-ci sinif erməni məktəbləri üçün tarix dərslikləri təsdiq edilib. Bu real tarixi faktdırmı?
– Nə deməliyəm? “Nikolaşa-nidvoraşa” dediyim adam öz siyasi kursunu davam etdirir. Mən bir dəfə demişdim ki, Ermənistan hökuməti son vaxtlar hökumət deyil, Ermənistanın, o cümlədən müstəqil dövlət kimi onun ləğvi üçün komissiyaya çevrilib. Və bu baxımdan o, təəccüblü ardıcıl işləyir. Bu qəbul edilməlidir. Aleksandropol müqaviləsi bu insanların aydın idealıdır. Ləğvetmə komissiyasının müstəqilliyi, yumşaq desək, sual altındadır.
Doğrudan da, Paşinyan və komandası açıq şəkildə xarici sifarişlər üzərində işləyir.
Xarici kuklaların fəaliyyət metoduna qayıtsaq, SSRİ-nin cəhənnəmindən sonrakı addım işğal tezisidir. Sovet İttifaqının deyil, Moskvanın olmasa da, Rusiya İmperiyasının cinayətləri haqqında demaqogiya adətən buradan başlayır.
Qeyd edək ki, Ermənistanın timsalında bütün bunlar xüsusilə axmaq səslənir. ER Təhsil Nazirliyinin siyasəti, əgər bu idarəni belə adlandırmaq olarsa (“Tutulma Nazirliyi” demək daha məntiqli olar), şübhəsiz ki, axmaqdır.
Yaxşı, aydındır ki, kim bu ərazinin işğalı ilə bağlı açıqlama verə bilərsə, o, keçmiş Fars, indiki İran olacaq.
Növbəti addımı təxmin etmək çətin deyil. Məntiqlidir. İndiki Ermənistan ərazisində Ermənistan yox idi, bu faktdır. 1826-1828-ci illər Rus-Fars müharibəsinin nəticələrini ümumiləşdirən Türkmənçay Sülh Müqaviləsindən əvvəl adətən şahın vassalı olan fars sərdarının idarə etdiyi İrəvan xanlığı mövcud idi. Onun yanında isə Naxçıvan xanlığı yerləşir.
Rusiya bu iki dövlət strukturunu ləğv edərək regionun siyasi xəritəsinə “Ermənistan” ifadəsini əlavə etdi. İlk dəfə olaraq burada erməni rayonu yaradılmışdır. Lakin 1828-ci ilə qədər bu anlayış artıq əsrlər boyu mövcud deyildi.
Beləliklə, Azərbaycan bu ərazilərin ilhaqını elan edə bilər. Yenə deyirəm, Tehranda belə bir bəyanat verilə bilərdi. Bəs bunu Ermənistan Respublikasında edəndə, İrəvanda Ermənistanı ermənilərə qaytaran Rusiyanın siyasətinin cinayət olduğunu deyəndə, bu nə deməkdir? Bütün bunlardan hansı nəticə çıxarmaq olar? Bu, özlüyündə cinayətin düzəldilməli olduğunu göstərir. Madam ki, siz bunu cinayət hesab edirsiniz, deməli, “Dağlıq Qarabağ”ın ləğvindən sonra Ermənistan Respublikası da buraxılmalıdır.
Sonra “Nikolaş-nidvoraşa”, ondan sonra nə qoyub gedəcək, qulağından tutub Bakıya, Tehrana zindana aparmaq lazımdır. O, artıq “Dağlıq Qarabağ”ın prezidentlərini Bakıya ekstradisiya edib, indi də açıq-aşkar özünü təslim etməyə hazırlaşır. Ermənistan Təhsil Nazirliyinin məntiqinə görə, Ermənistan ərazisi İran və ya Azərbaycana məxsusdur və respublikanın özü də indi qeyri-qanuni mövcuddur.
– Mən aydınlıq gətirmək istərdim. Bu, Ermənistan hakimiyyətinin “ilhaq”ının rəsmi bəyanatı deyil, tarix dərsliyinə salınıb. Sizcə eyni şeydir?
– Əlbəttə. Əlbəttə. Tarix dərsliyi ölkənin keçmişi, bu günü və gələcək siyasi dünyagörüşünün diqqət mərkəzindədir. Məsələn, Azərbaycan dərsliklərində Ermənistanın Azərbaycan torpaqlarında qurulduğu yazılanda bu, siyasi mövqedir. 1991-ci ildən alman dərsliklərində Almaniyanın Böyük Vətən Müharibəsi zamanı itirdiyi şəhərlər iki dildə: Polyak və Alman dilində (Poznan – Pozen, Danziq – Qdansk, Breslau – Breslau və s.) adlanmağa başlayanda bu, siyasi mövqedir. 1991-ci ilə qədər bunu etmədilər.
Ermənistan digər ölkələrdən onunla fərqlənir ki, əslində öz varlığını inkar edir. Onun Təhsil Nazirliyinin mövqeyi təbii ki, cahil və sağlam düşüncədən uzaqdır. Bu intihardır. “Nikoşa-nidvoraşanın” siyasəti ondan ibarətdir ki, Ermənistandan heç nə qalmayacaq.
— Nəticədə siz iddia edirsiniz ki, Rusiya ilhaq etməyib, əksinə, Ermənistan dövlətini yaradıb.
– Yaxşı, Ermənistan dövlətini o yaratmayıb, amma orada onun yaranmasına şərait yaradıb. Əvvəldən oradakı müsəlman xanlıqlarını, İrəvan və Naxçıvanı ləğv etdi. Bu yerdə erməni marzı adlı xüsusi ərazi vahidi yaradılmışdır. Sonra İrəvan quberniyasına çevrildi.
