Sentyabrın 8-də Ermənistanın müdafiə naziri Suren Papikyan Cənubi Koreyaya işgüzar səfərə gedib. Qeyd edək ki, bundan əvvəl, sentyabrın 6-da Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan Seula səfər edib və orada bir sıra görüşlər keçirib.
Tribunainfo.az Caliber-ə istinadən xəbər verir ki, rəsmi məlumata görə, səfər çərçivəsində sentyabrın 9-da Papikyan Azərbaycan Respublikasının Müdafiə və Xarici İşlər nazirlikləri tərəfindən təşkil olunmuş “Hərbi sahədə məsul süni intellekt” sammitinin açılış mərasimində iştirak edib. Koreya, Hollandiya, Böyük Britaniya, Sinqapur və Keniya hərbi texnologiyalarda və döyüş əməliyyatlarında süni intellektin istifadəsinə nəzarət üçün beynəlxalq mexanizmlərin işə salınması məqsədi ilə…
Bundan əlavə, Papikyan sentyabrın 10-da nazirlərin işçi naharında və müzakirələrdə iştirak edib. Koreya Respublikasının müdafiə naziri Şin Von-sik, Koreya Respublikasının xarici işlər naziri Ço Tae-yeol, Sinqapurun müdafiə naziri Nq Enq ilə beynəlxalq və regional təhlükəsizliyə çağırışlarla bağlı məsələlər də müzakirə olunub. Hen, Finlandiyanın Müdafiə Naziri Antti Hakkanen və tədbirdə iştirak edən ekspert dairəsi ikitərəfli və çoxtərəfli əlaqələrin inkişafı barədə danışılıb.
Lakin bu, Papikyanın Cənubi Koreyaya səfərinin məqsədinin yalnız xarici qabığıdır. Alınan məlumata görə Caliber.Azetibarlı mənbələrdən Seulda danışıqlar aparılıb, daha sonra Cənubi Koreya silahlarının Ermənistana tədarükü ilə bağlı razılıq əldə olunub. Xüsusilə, tankların alınması imkanları nəzərdən keçirilib. Söhbət ya K1 tankından, həm də K2 Qara Panteradan (“Qara Pantera”) və digər silah növlərindən gedir. Qeyd edək ki, K2 “Qara Pantera” Cənubi Koreya ordusunun Müdafiə İnkişafı Agentliyi (ADD) və Hyundai Rotem (Hyundai Motors-un bölməsi) tərəfindən hazırlanmış əsas döyüş tankıdır.
Amma məsələ təkcə Cənubi Koreya ilə məhdudlaşmır. Əldə etdiyimiz məlumata görə, Ermənistanın göz dikdiyi ölkələr sırasına Yaponiya da əlavə oluna bilər. Silahların alınması ilə bağlı danışıqlar aparmaq niyyətində olan Ermənistan nümayəndə heyəti Doğan Günəş ölkəsindədir.
İrəvanla Seul və potensial olaraq Tokio arasında Ermənistana silah tədarükü ilə bağlı danışıqlar ilk baxışda sürpriz yarada bilər. Axı Azərbaycanın Cənubi Koreya və Yaponiya ilə güclü ikitərəfli əlaqələri var, o cümlədən iqtisadiyyatda. Məsələn, ötən il Azərbaycanla Cənubi Koreya arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi 430 milyon dollar təşkil edib (müqayisə üçün qeyd edək ki, İrəvanla Seul arasında ticarət dövriyyəsi 193,5 milyon dollar olub). Üstəlik, siyasi əlaqələr də fəal inkişaf edir. Məsələn, Koreya Respublikasının Prezidenti Yun Seok-Yol İlham Əliyevin cari ilin fevralında dövlət başçısı seçilməsi münasibətilə təbrik məktubunu xatırlaya bilərik, orada aşağıdakı sözlər yer alır: “O vaxtdan bəri 1992-ci ildə ölkələrimiz arasında diplomatik münasibətlərin qurulması, müxtəlif sahələrdə dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərimiz genişləndi. Mən xüsusilə enerji, infrastruktur, səhiyyə, ağıllı kəndlər və s. sahələrdə əməkdaşlığımızın son vaxtlar güclənməsindən məmnunam”. O, iki ölkə liderlərinin birgə səyləri ilə Bakı ilə Seul arasında əlaqələrin daha da inkişaf edəcəyinə əminliyini ifadə edib.
Eyni şey Yaponiyaya da aiddir – ötən il ölkələrimiz arasında ticarət dövriyyəsi 2022-ci illə müqayisədə 49% artaraq 452 milyon ABŞ dollarına çatıb (müqayisə üçün qeyd edək ki, Yaponiya ilə Ermənistan arasında ticarət dövriyyəsi 2023-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında 297,4 milyon dollar təşkil edib). O da məlumdur ki, Bakı yapon şirkətlərini Ermənistanın işğalından azad edilmiş Qarabağ iqtisadi rayonunun ərazilərində yaradılan “ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” konsepsiyalarının həyata keçirilməsində iştirak etməyə dəvət edib.
Lakin təsadüfi deyil ki, biz yuxarıda qeyd etmişdik ki, İrəvanın Ermənistana silah tədarükü ilə bağlı Seul və potensial olaraq Tokio ilə danışıqları ilk baxışda təəccüb doğura bilər. Cənubi Koreya və Yaponiyanın beynəlxalq mövqeyini nəzərə alsaq, təəccüblənməməliyik, çünki bu dövlətlərin hər ikisi öz təhlükəsizliyi üçün tamamilə ABŞ-dan asılıdır.
Onlar təkcə Vaşinqtonun Asiya-Sakit okean regionunda müttəfiqləri deyil, həm də onun peykləridir. Üstəlik, hər iki ölkəyə gəldikdə, onlar müstəqil olaraq geniş çeşiddə silah və texnika istehsal edə bilsələr də, onların hərbi-sənaye kompleksi Cənubi Koreya və Yaponiya silahlarının bir hissəsi ilə sıx bağlıdır; Amerika lisenziyaları əsasında və Amerika texnologiyasından istifadə etməklə istehsal olunur. Burada Amerika lisenziyaları və texnologiyaları ilə Cənubi Koreyada istehsal edilmiş və ya istehsal olunan silahların siyahısını təqdim etməklə nümunələr verməyi məqsədəuyğun hesab edirik:
1. Tank K1. Hərbi sənayedə Cənubi Koreya ABŞ-ın köməyinə arxalanıb və ümid etməkdə davam edir. Beləliklə, 1979-cu ildə Koreya üçün xüsusi olaraq əsas döyüş tankının hazırlanması üçün Chrysler ilə müqavilə imzalandı. 1982-ci ildə müqavilə General Dynamics-ə verildi. Dizaynda artıq yaradılmış Amerika avtomobillərinin müxtəlif elementlərindən istifadə edilib ki, bu da inkişafı əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirdi. 1985-ci ildə bu tankın seriya istehsalı Cənubi Koreyanın Hyundai şirkətinin müəssisələrində başladı. Onun Amerika mənşəli olması M1 Abrams ilə xarici oxşarlığını açıq şəkildə əks etdirirdi.2. K55 özüyeriyən haubitsa – Amerika M109 haubitsasına əsaslanır. Hanwha Defense tərəfindən lisenziya əsasında Cənubi Koreyada istehsal edilmişdir. Bu sistem artilleriya dəstəyini təmin etmək üçün istifadə olunur.
3. UH-60 Black Hawk helikopteri – Cənubi Koreyada ABŞ lisenziyası ilə istehsal olunub, helikopter həm hərbi, həm də mülki məqsədlər üçün istifadə olunur. İstehsal Koreya Aerospace Industries tərəfindən həyata keçirilir.
Yeri gəlmişkən, K2 “Qara Pantera” tankına gəldikdə, onun istehsalında Amerika sistemləri və ya lisenziyaları birbaşa istifadə edilmir.
Yəni, verdiyimiz nümunələr göstərir ki, həm Koreya, həm də Yaponiya ənənəvi olaraq Amerikanın müəyyən hərbi texnikasının lisenziyalı istehsalını həyata keçirib.
Beləliklə, Ermənistana münasibətdə biz birbaşa iştirak etmədən öz müttəfiqləri vasitəsilə hərəkət edən ABŞ-ın ənənəvi təcrübəsi ilə üzləşmişik. Ona görə də Cənubi Koreya və Yaponiyanın Ermənistana silah verilməsi məsələsinin arxasında Vaşinqtonun dayandığına heç kim şübhə etmir. Bu cür hərəkətlər 2024-cü il aprelin 5-də Nikol Paşinyan, Ursula fon der Leyen və Antoni Blinkenin iştirakı ilə Ermənistan-Aİ-ABŞ formatında keçirilən görüşdən sonra əldə olunmuş Brüssel razılaşmalarının məntiqinə açıq şəkildə uyğun gəlir. Bütün digər hadisələr – rus sərhədçilərinin Zvartnotsdan çıxarılması, Amerika-Ermənistan birgə təlimləri, Amerika qoşunlarının və silahlarının Zəngəzura yerləşdirilməsi, USAİD vasitəsilə İrəvana maliyyə yardımının iki dəfədən çox artırılması və nəhayət, silahların alınması ilə bağlı danışıqlar. Cənubi Koreya və Yapon silahları – Brüssel danışıqlarından törəmələr. Birləşmiş Ştatlar Cənubi Qafqazda öz təsirini genişləndirmək üçün Ermənistandan tramplin kimi istifadə etməyi, o cümlədən hərbiləşdirmə və gərginliyi gücləndirməyi qarşısına dəqiq məqsəd qoyub.
