Yalançı çərşənbə, Novruz bayramından əvvəl qeyd edilən və doğruçu çərşənbələrdən əvvəl gələn xüsusi bir gündür. Bu çərşənbə, adından da göründüyü kimi, “yalançı” olaraq adlandırılır, çünki doğruçu çərşənbələrin əksinə, xüsusi mərasimlər və ayinlərlə müşayiət olunmur.
Yalançı çərşənbə ilə bağlı maraqlı məqamları təqdim edirik:
Yalançı çərşənbənin mənası və yaranması
Yalançı çərşənbə, insanlara qarışıq və nizamsız dünyadan nizamlı və sabit bir dövrə keçidin yaxınlaşdığını xəbər verir. Bu çərşənbə, doğruçu çərşənbələrin gəlişinə zəmin hazırlayır və insanları qarşıdakı bayramlara ruhən hazırlayır. Ənənəyə görə, yalançı çərşənbə zamanı alatoran vaxtı həyətlərdə kiçik tonqallar yandırılır, lakin bu mərasimlər səssiz və sadə şəkildə keçirilir. Bu da yalançı çərşənbənin adına uyğun olaraq, “aldadıcı” bir görüntü yaratdığını göstərir.
Adət və ənənələr
Yalançı çərşənbə günü, doğruçu çərşənbələrdə olduğu kimi, səhər tezdən su üstünə getmək və ya digər xüsusi ayinlər icra edilmir. Evlərdə xüsusi bayram yeməkləri bişirilmir, bayram qazanları asılmır. Bu fərqlər, yalançı çərşənbənin doğruçu çərşənbələrdən əsaslı şəkildə fərqləndiyini və onun daha sadə şəkildə qeyd edildiyini göstərir.
Tarixi və regional xüsusiyyətlər
Tarixi mənbələrə görə, qədim zamanlarda “Oğru üsgü” adı ilə üç yalançı çərşənbə mövcud idi. Bu çərşənbələr, doğruçu çərşənbələrin gəlişinə hazırlıq məqsədi daşıyırdı. Zamanla bu ənənələr dəyişmiş və bəzi bölgələrdə unudulmuşdur. Lakin Azərbaycanın bəzi regionlarında, xüsusilə Zəngilanda, yalançı çərşənbə hələ də qeyd olunur və bu gün də insanlar tərəfindən yaşadılır.
Yalançı çərşənbə, Novruz bayramına hazırlıq prosesinin bir hissəsi olaraq, insanları qarşıdakı bayramlara ruhən və mənəvi cəhətdən hazırlamaq məqsədi daşıyır. Bu çərşənbə, sadəliyi və xüsusi mərasimlərin olmaması ilə seçilir, lakin doğruçu çərşənbələrin və Novruz bayramının gəlişinin müjdəçisi kimi mühüm rol oynayır.
